Khu kinh tế mở Chu Lai: Động lực phát triển kinh tế Quảng Nam

Được thành lập từ năm 2003, sau 13 năm xây dựng và phát triển với không ít những khó khăn, thách thức trong điều kiện vừa thử nghiệm vừa tìm hướng đi, đến nay, KKTM Chu Lai đã đạt được nhiều kết quả và thành tựu quan trọng, góp phần tạo tiền đề cơ bản và động lực mạnh mẽ cho tỉnh Quảng Nam.

Công ty CP Ô tô Trường Hải – Một điểm sáng về thu hút đầu tư ở KKTM Chu Lai nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung

Chủ trương xây dựng Khu kinh tế mở Chu Lai lần đầu tiên đã được Bộ Chính trị kết luận theo Thông báo số 232-TB/TW ngày 10/7/1999, sau đó là Thông báo số số 79-TB/TW ngày 27/9/2002 với mục tiêu là thí điểm áp dụng các cơ chế chính sách ưu đãi đặc biệt, có môi trường đầu tư thuận lợi, thông thoáng, phù hợp với thông lệ quốc tế. Thực hiện chủ trương này, ngày 05/6/2003 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 108/2003/QĐ-TTg về việc thành lập Khu kinh tế mở Chu Lai. Đây là khu kinh tế ven biển đầu tiên của Việt Nam – khu kinh tế tổng hợp, có quy mô lớn với tổng diện tích khoảng 32.400 ha được “mở” với việc áp dụng các cơ chế chính sách mới, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, phù hợp theo thông lệ quốc tế cho mọi loại hình kinh doanh của các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước. Quá trình 13 năm mở cửa cho Chu Lai thu hút đầu tư và thực hiện các chính sách kinh tế mới, trở thành bài học không chỉ cho Chu Lai – Quảng Nam.

Trải thảm đỏ hút đầu tư

Có thể nói, chiến lược xây dựng KKTM Chu Lai xuất phát điểm trước tiên từ chính những cái có của vùng đất này. Chu Lai có vị trí chiến lược vô cùng quan trọng tại miền Trung Việt Nam, là trung điểm giao thoa của hai miền Nam – Bắc với một bên là đường bờ biển dài và một bên là dải đất rộng mênh mông, có điều kiện giao thông thuận lợi để kết nối các địa phương khác của Việt Nam và thế giới thông qua đường quốc lộ 1A, đường ven biển Quốc gia, đường sắt xuyên Việt, đường biển qua cảng Kỳ Hà, đường hàng không qua sân bay Chu Lai và tương lai có đường cao tốc Đà Nẵng – Quảng Ngãi; Quảng Nam còn có lực lượng lao động trẻ dồi dào, có truyền thống cần cù và có khả năng tiếp nhận công nghệ nhanh .

Bên cạnh đó, cũng có những cái khó, đó là xuất phát điểm cho điều kiện phát triển ở nơi đây còn rất thấp, là đất cát hoang hóa, cằn cỗi, đời sống của nhân dân còn nghèo, hạ tầng yếu kém, nhận thức, tư duy về phát triển kinh tế mở còn khá khiêm tốn, thu ngân sách trên địa bàn ít ỏi… nhưng với quyết tâm khai phá vùng đất mở trên chính quê hương mình để tạo ra cuộc sống tốt hơn cho người dân. Chính mong ước ấy đã làm động lực lớn lao để cả chính quyền và nhân dân Quảng Nam quyết tâm tới cùng trong sự nghiệp xây dựng KKTM Chu Lai.

Trong 13 năm qua, trong điều kiện không ít khó khăn thách thức, vừa thử nghiệm, vừa tìm hướng đi mới, chúng ta đã thấy được rất nhiều thay đổi của Quảng Nam kể từ khi KKTM Chu Lai ra đời như hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật kinh tế – xã hội đã được cải thiện đáng kể, các tuyến đường bộ nối liền các địa phương trong tỉnh như công trình cầu Cửa Đại, đường ven biển từ Hội An đi Tam Kỳ (giai đoạn 1), đường trục chính 5 Khu công nghiệp, các khu tái định cư đô thị được đầu tư hoàn chỉnh, cảng biển Kỳ Hà cho tàu 10.000-20.000 tấn, sân bay Chu Lai được khôi phục, hiện có 3 hãng hàng không (Vietnamairline, Jetstart, VietJet) đang khai thác các tuyến nội địa; Hạ tầng 4 khu công nghiệp, khu du lịch, cấp điện nước, Bệnh viện Trung ương, trường cao đẵng nghề … đã được đầu tư xây dựng.

Với quyết tâm kêu gọi đầu tư, Chu Lai đã trải thảm đỏ tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư. Một mặt, ngoài những ưu đãi cao theo quy định của pháp luật Việt Nam về đầu tư, đất đai, thuế thu nhập DN, thuế thu nhập cá nhân, thuế xuất nhập khẩu mà Chính phủ đã cho phép áp dụng tại KKTM Chu Lai, Quảng Nam còn thực hiện nhiều chính sách hỗ trợ nhà đầu tư như chuẩn bị mặt bằng sạch; đầu tư các công trình cơ sở hạ tầng thiết yếu; hỗ trợ đào tạo lao động, xây dựng chung cư cho công nhân, quảng bá, giới thiệu DN… cơ chế “một cửa”, “một cửa liên thông” đã được triển khai, đồng bộ hiệu quả.

Thành tích ấn tượng

Nhưng đây cũng chưa phải là điều kiện đủ để thu hút được các nhà đầu tư đến với Chu Lai. Có những lúc, Quảng Nam cũng như các tỉnh xây dựng kinh tế trọng điểm khu vực duyên hải miền Trung gặp phải những sức cản vô hình và hữu hình, việc thu hút đầu tư trải qua những hoạt động xúc tiến đầy nội lực nhưng cũng chỉ đạt được những kết quả khiêm tốn, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế trong nước chịu ảnh hưởng của tình trạng suy thoái, khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2010, 2012.

Nhằm định hình lại mô hình phát triển Khu kinh tế mở Chu Lai, vùng ven biển của Tỉnh trước bối cảnh mới, Tỉnh ủy đã có Nghị quyết 09-NQ/TU, theo đó xác định lại những tiềm năng thế mạnh, xác định đúng những lĩnh vực trọng tâm, dự án trọng điểm, lựa chọn những khâu đột phá và có bước đi phù hợp để tạo động lực phát triển lan tỏa, trong đó lấy thị trường làm tiêu chí quan trọng trong hoạt động xúc tiến đầu tư. Trên cơ sở quán triệt và vận dụng sáng tạo Nghị quyết, năng động trong tư duy và hành động, đến nay vùng Đông Nam của tỉnh và Khu kinh tế mở Chu Lai đã hình thành con đường phát triển riêng của mình, đó là, tập trung xây dựng hình thành 06 nhóm dự án trọng điểm gắn với các nhà đầu tư chiến lược: Nhóm dự án Khu đô thị, dịch vụ Nam Hội An, Nhóm công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô, Nhóm công nghiệp dệt may và hỗ trợ ngành dệt may gắn với phát triển đô thị Tam Kỳ, Nhóm dự án Chương trình phát triển công nghiệp và dịch vụ gắn với sân bay Chu Lai, Nhóm dự án Khí – Điện và các ngành công nghiệp sử dụng năng lượng và sản phẩm sau khí, Nhóm chương trình dự án hệ thống cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão tại vùng Đông Nam. 06 nhóm dự án trọng điểm này với tổng quy mô sử dụng đất khoảng hơn 10.000 ha trải dài trên vùng Đông của 04 huyện, thành phố: Duy Xuyên, Thăng Bình, Tam Kỳ, Núi Thành sẽ là động lực lan tỏa phát triển kinh tế cho các địa phương nói riêng và toàn tỉnh Quảng Nam nói chung. Và thực tế, hiện có nhiều nhà đầu tư lớn mang thương hiệu quốc tế đã đến khảo sát cứu đầu tư, đang đầu tư, đó là: Tập đoàn Châu Tài Phúc (Hồng Kong), SunCity (Macau), VinaCapital, Tập đoàn Panko và Hiệp hội dệt may Hàn Quốc, Tập đoàn Mazda, Tập đoàn Hyundai, Kia, Tập đoàn PVN và Tập đoàn Exxon mobil của Mỹ, Hãng hàng không Vietjet… Đặc biệt là sự xuất hiện của Cty ôtô Trường Hải ngay từ đầu thành lập và thành công hôm nay đã tạo thêm sự hấp dẫn mới cho những thương hiệu khác vào đầu tư tại KKT.

Đến nay, Chu Lai đã có 112 dự án đã cấp phép, tổng vốn đăng ký hơn 2 tỷ USD, trong đó có 75 dự án đã đi vào hoạt động, với tổng vốn thực hiện 970 triệu USD, giải quyết việc làm cho hơn 15.000 lao động, các DN KKT Chu Lai đã đóng góp vào tổng thu ngân sách bình quân 65%/năm. Một số ngành đã tạo ra sản phẩm công nghiệp chủ lực, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Quảng Nam (ôtô, kính xây dựng, sản phẩm điện tử…), từng bước hình thành diện mạo của một khu kinh tế và đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh Quảng Nam và vùng kinh tế trọng điểm miền trung, đặc biệt là Khu phức hợp ô tô Chu Lai Trường Hải, đã góp phần vào việc phát triển ngành công nghiệp cơ khí ô tô Việt Nam, một số sản phẩm tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nhìn lại những bước đi của mình, Chu Lai đã có những kế sách mới phù hợp, giải quyết tình thế, bám sát chiến lược, chờ đợt thời cơ; chủ động trong tư duy phát triển với tinh thần dám nghĩ dám làm và đã tạo được sức bật mới, động lực mới cho một Khu kinh tế mở hấp dẫn các nhà đầu tư. Qua hơn 13 năm kiên trì vượt khó, Khu kinh tế mở Chu Lai vẫn được đánh giá là hiệu quả số 1 trong 15 khu kinh tế đang hoạt động tại Việt Nam, giai đoạn 2016 – 2020 tiếp tục là 1 trong 8 nhóm khu kinh tế trọng điểm quốc gia.

Đỗ Xuân Diện – Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế mở Chu Lai