Các ngành xuất khẩu “mũi nhọn” lo ngay ngáy

9 tháng của năm 2016 đã trôi qua, nhưng nhìn lại thì hầu như các ngành xuất khẩu (XK) mũi nhọn như dệt may, da giầy, thuỷ sản, nông sản… đều không đạt như kỳ vọng.


Dệt may được cho là gặp khó khăn nhất trong vòng 10 năm trở lại đây. Ảnh: Công ty cổ phần may Bảo Linh, Nam Định.

Đầu năm nay, Bộ Công Thương đặt mục tiêu tổng kim ngạch XK năm 2016 đạt khoảng 181,5 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2015, nhưng đến thời điểm này bức tranh XK có vẻ như không được như kỳ vọng mà Bộ đưa ra.

Các ngành mũi nhọn đều “cùn”

XK dệt may nếu như những năm trước giờ này đã “hòm hòm” chỉ tiêu, nhưng năm nay thì khác hẳn. Từ đầu năm, ngành này đã gặp không ít khó khăn: thiếu đơn hàng, thị trường thu hẹp, sự cạnh tranh với các nước XK dệt may khác như: Campuchia, Myanmar, Bangladesh… Đã vậy, các cơ chế cũng không tạo điều kiện cho ngành này phát triển, như chuyện tăng lương hay Thông tư 37/2015/TT-BCT của Bộ Công Thương quy định về mức giới hạn và việc kiểm tra hàm lượng formaldehyt và amin thơm chuyển hóa từ thuốc nhuộm azo trong sản phẩm dệt may… đã khiến cho ngành dệt may được cho là gặp khó khăn nhất trong vòng 10 năm trở lại đây. Đến thời điểm này, ngành dệt may mới XK được trên 16 tỷ USD, và điều này khiến cho mục tiêu XK 31 tỷ USD mà ngành này đặt ra cho năm 2016 gần như chắc chắn không đạt được.

Sang tới mặt hàng nông thuỷ sản, tình hình cũng không mấy khả quan, các lĩnh vực gạo, thuỷ sản, hoa quả XK… đều tăng dưới mức đề ra. Cụ thể, kim ngạch XK nông, lâm, thuỷ sản đạt 23,3 tỷ USD, tiếng là tăng 6% so với cùng kỳ những giảm về giá trị. Riêng mặt hàng gạo XK 9 tháng đầu năm 2016 chỉ đạt 3,76 triệu tấn và 1,69 tỷ USD, giảm tới 16,4% về khối lượng và giảm 12,5% về giá trị. Đây được cho là mức thấp nhất trong 8 năm qua. Dự báo trong các tháng cuối năm hoạt động XK gạo tiếp tục ảm đạm do nhu cầu tiêu thụ chưa rõ nét tại các thị trường XK tập trung.

Ở lĩnh vực thuỷ sản, tuy giá trị XK 9 tháng đầu năm 2016 đạt 4,93 tỷ USD, dù có tăng 4,3% so với cùng kỳ năm 2015 nhưng thị trường hai mặt hàng chủ lực là cá tra và tôm đang gặp rất nhiều bất lợi. Năm nay vấn đề thời tiết bất lợi dẫn đến thiếu hụt nguồn cung tôm nguyên liệu phục vụ XK, giá tôm nguyên liệu tăng. Trong khi đó, thị trường cá tra thiếu ổn định, giá cá tra bấp bênh khiến diện tích nuôi bị thu hẹp. Đó là chưa kể việc Bộ Thương mại Mỹ (DOC) vừa ra phán quyết cuối cùng áp thuế chống bán phá giá với tôm đông lạnh của VN và chương trình thanh tra cá da trơn đã khiến cho đường XK của con tôm, con cá VN sang Mỹ chưa bao giờ gập ghềnh như hiện nay.

Gánh nặng đè lên những tháng cuối năm

Đứng trước bức tranh XK khá ảm đạm như vậy, TS Lê Đăng Doanh cho rằng, dù nhiều rào cản nhưng trước mắt, vẫn phải tiếp tục hỗ trợ cho các mặt hàng mũi nhọn như: nông sản, thủy sản… XK sang các thị trường Mỹ, châu Âu để đảm bảo kim ngạch. TS Doanh lưu ý, các DN chú trọng việc nâng cao chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, chấm dứt tình trạng XK tôm có hàm lượng thuốc kháng sinh cao, gạo có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật… gây ảnh hưởng đến uy tín, thương hiệu của nông, thủy sản VN.

“Với các mặt hàng đang có xu hướng chững lại như dệt may, da giày, túi xách cần đẩy mạnh hợp tác, kết nối và giảm tối đa các chi phí không cần thiết như chi phí vận tải, phí BOT… Các DN XK cần phải tăng cường liên kết với các DN nhập khẩu ở các nước khác. Từ đó tạo ra chuỗi giá trị và các DN cần tranh thủ ký hợp đồng ổn định, dài hạn” – TS Doanh nhấn mạnh.

Chỉ còn chưa đầy 3 tháng nữa sẽ kết thúc năm 2016, nhưng chưa năm nào các DN XK cảm thấy giai đoạn cán đích lại mất nhiều sức thậm chí là “hụt hơi” như năm nay. Và, có vẻ như mục tiêu tăng trưởng XK 10% và con số 181,5 tỷ USD mà Bộ Công Thương đề ra hồi đầu năm đang dần trở lên xa vời.

 Quốc Anh / DĐDN