7 tháng đầu năm 2021, lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo dẫn đầu vốn FDI vào Việt Nam, đạt 7,9 tỷ USD, chiếm 47,2% tổng vốn đầu tư đăng ký.
Công nghiệp cơ khí chế tạo máy - Ảnh minh họa
Theo Hiệp hội Doanh nghiệp cơ khí Việt Nam, trong 7 tháng qua, cả nước có 1.006 dự án FDI mới được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư vào 18 ngành, lĩnh vực. Trong đó, lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo dẫn đầu thu hút đầu tư với tổng vốn đầu tư đạt 7,9 tỷ USD, chiếm 47,2% tổng vốn đầu tư đăng ký.
Những năm gần đây, lĩnh vực cơ khí, chế tạo tiếp tục nhận được sự quan tâm hơn của nhà đầu tư, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đã và đang tham gia vào các FTA thế hệ mới. Đón đầu xu thế này, các doanh nghiệp có vốn FDI hoạt động trong lĩnh vực cơ khí chế tạo đang có xu hướng tăng đầu tư dự án sản xuất công nghệ cao.
Tận dụng nguồn vốn FDI phát triển ngành cơ khí
Công nghiệp cơ khí của Việt Nam đã chế tạo được một số phân ngành sản phẩm có lợi thế cạnh tranh trong nội địa và khu vực, nhưng có một thực tế là phần lớn doanh nghiệp cơ khí trong nước vẫn sản xuất ở trình độ công nghệ 2.0, rất ít doanh nghiệp cơ khí Việt Nam đạt trình độ công nghiệp 3.0 (trừ các doanh nghiệp FDI).
Ông Lê Thủy Trung, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế Công nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho rằng, cần tiếp tục kêu gọi mọi thành phần kinh tế đầu tư vào lĩnh vực sản xuất cơ khí, đặc biệt là vốn đầu tư từ khu vực FDI. Các bộ ngành và địa phương cần tiếp tục đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại các doanh nghiệp nhà nước ngành cơ khí theo quy định của pháp luật hiện hành, để thu hút vốn đầu tư và tạo dựng phương thức mới quản trị doanh nghiệp.
Trong khi đó, Giáo sư kinh tế Trần Văn Thọ, từng giảng dạy tại Đại học Waseda, Tokyo, cho biết, nếu Việt Nam có các chính sách hợp lý, hướng mũi nhọn vào các ngành chế tạo phù hợp sẽ kéo cả công nghệ, vốn và sự quản trị từ các tập đoàn công nghiệp lớn mạnh nước ngoài vào Việt Nam.
“Để tận dụng nguồn vốn FDI phát triển, ngành cơ khí Việt Nam cần nghiên cứu và tạo điều kiện để doanh nghiệp FDI nâng cao chất lượng sản phẩm. Cần đối thoại với các tập đoàn lớn sản xuất cơ khí, chế tạo máy... khuyến khích họ mở rộng đầu tư.
Chỉ cấp giấy phép cho những dự án có công nghệ cao và đóng góp trực tiếp vào việc chuyển dịch cơ cấu công nghiệp lên cao, và khuyến khích các dự án liên doanh với doanh nghiệp bản xứ”, Giáo sư Trần Văn Thọ đề xuất.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, trong phiên thảo luận Quốc hội mới đây cũng đưa ra nhận định:
Tỷ lệ cung ứng nội địa của Việt Nam còn thấp
Ông Shinji Hirai, Trưởng đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại TP.HCM cho biết, theo các khảo sát của JETRO và của Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBic) thì người Việt Nam được đánh giá cao nhờ có tay nghề, có trình độ tốt và rất nhạy bén trong việc cập nhật công nghệ mới. Đặc biệt, người Việt Nam làm việc rất tốt trong môi trường cơ khí chế tạo máy.
"Xét về tỷ lệ cung ứng nội địa về mặt cơ khí thì cách đây 10 năm con số chúng tôi khảo sát được là khoảng 20% cung ứng nội địa tại Việt Nam khoảng thời gian gần đây khoảng 1 hay 2 năm trở lại đây khi khảo sát con số này đã tăng lên 30%
Tuy nhiên, nhìn các quốc gia trong khu vực như Trung Quốc đạt tỷ lệ cung ứng nội địa 60%, Thái Lan hơn 50% thì có thể nói Việt Nam vẫn còn rất là thấp. Đó là nhận xét của các doanh nghiệp Nhật Bản khi nhìn về ngành cơ khí chế tạo máy linh kiện của Việt Nam.
Hiện nay công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam không còn yếu kém nhưng tỷ lệ cung ứng nội địa chưa cao có thể là do các doanh nghiệp Nhật Bản và các doanh nghiệp Việt Nam chưa hiểu biết về nhau nên chưa tiếp xúc với nhau được nhiều, thậm chí nếu có tiếp xúc nhưng điều kiện để 2 bên có thể làm việc với nhau chưa phù hợp.
Bên cạnh đó, để đáp ứng đúng theo yêu cầu chất lượng các doanh nghiệp Nhật Bản đòi hỏi thì các doanh nghiệp Việt Nam có thể phải đầu tư thêm máy móc mới thiết bị mới, hay phải thay đổi sơ đồ bố trí sản xuất … để phù hợp với yêu cầu và để bắt kịp các đơn đặt hàng của doanh nghiệp Nhật Bản. Đó là lý do khiến cho tỷ lệ cung ứng nội địa của các doanh nghiệp Việt Nam cho các doanh nghiệp Nhật Bản còn thấp", ông Shinji Hirai nói.