Cũng là ngân hàng thương mại nhà nước, vì sao VCB chia được cổ tức bằng tiền?

Điểm khác biệt lớn nhất giữa 3 ngân hàng khối ngân hàng thương mại nhà nước (NHTMNN) là tỷ lệ cho vay bất động sản của Vietcombank (VCB) rất thấp; đồng thời lợi nhuận bình quân mỗi nhân viên tạo ra ở VCB cao hơn so với chi phí mà ngân hàng này phải trả cho ngân viên so với 2 ngân hàng còn lại.


                                                                 Ảnh minh họa.

Năng lực tài chính của khối NHTMNN bị suy giảm do thực hiện các vai trò với nền kinh tế!

Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đã phát hành báo cáo “Yêu cầu tăng cường năng lực tài chính của các NHTMNN cho mục tiêu phát triển kinh tế đất nước và đề xuất”.

Theo báo cáo, đến cuối năm 2015, khối NHTMNN gồm 4 ngân hàng Agribank, BIDV, Vietinbank, Vietcombank chiếm 45% tổng tài sản, 50,2% tổng dư nợ tín dụng và 46,3% nguồn vốn huy động của toàn hệ thống tín dụng.

Trong quá thực hiện vai trò đối với nền kinh tế, năng lực tài chính của khối NHTMNN thể hiện qua hệ số an toàn vốn (CAR) bị suy giảm nghiêm trọng từ mức 10,8% năm 2011 xuống mức 9,4% hiện nay gần chạm ngưỡng 9% theo quy định của NHNN do vốn tự có tăng không đủ mức bù đắp mức tăng tài sản có rủi ro (TSCRR) của khối NHTMNN.

Khả năng sinh lời của NHTMNN bị co hẹp, tỷ lệ NIM từ mức 2,5% năm 2011 xuống còn 2,2% năm 2012 và xuống mức 1,7% - 1,8% gia đoạn 2013 – 2015 do đi đầu trong việc triển khai các chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi của Chính phủ.

Trong giai đoạn ngành ngân hàng Việt Nam triển khai nhiều biện pháp để áp dụng các chuẩn mực thông lệ quốc tế theo Basel trong tính toán CAR nên vừa làm giảm tốc độ tăng Vốn tự có và vừa làm tăng tốc độ tăng TSCRR so với trước đây, từ đó tác động tiêu cực đến CAR.

Đề xuất giữ lại lợi nhuận để tăng vốn …đem lại những lợi ích dài hạn hơn

Báo cáo của BIDV chỉ ra rằng, việc tăng vốn cho các NHTMNN đem đến những lợi ích đối với các ngân hàng được tăng vốn nói riêng và đối với nền kinh tế nói chung. Nhưng hiện nay các NHTMNN đang trong tình trạng nan giải khi thực hiện các giải pháp tăng vốn.

Năm 2016, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam - Vietinbank (mã CTG) sẽ tăng vốn điều lệ thêm 11.975 tỷ đồng, đạt mức 49.209 tỷ đồng trong đó Vietinbank sẽ tăng vốn từ hơn 37.234 tỷ đồng lên 40.234 tỷ đồng từ việc sáp nhập PGBank và Vietinbank.

BIDV tăng vốn điều lệ thêm 9.446 tỷ đồng, lên mức 43.633 tỷ đồng, trong đó nguồn từ cổ tức chia bằng cổ phiếu là 2.906 tỷ đồng.

Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Vietcombank (mã VCB) sẽ tăng vốn điều lệ lên hơn 39.575 tỷ đồng qua phát hành cổ phiếu thưởng cho cổ đông tỷ lệ 35% và chào bán riêng lẻ gần 360 triệu cổ phần.

Năm 2015, BIDV và CTG không trả cổ tức bằng tiền mặt, tương đương với việc NSNN giảm thu khoảng 4.700 tỷ đồng từ nguồn cổ tức trong năm 2016, khoảng 0,45% tổng thu NSNN. BIDV cho rằng, nếu Bộ Tài chính cho phép BIDV và CTG được giữ lại phần lợi nhuận để lại này để tăng vốn sẽ đem lại những lợi ích dài hạn hơn.

Chưa xét đến lợi ích kinh tế, nhưng lợi ích tài chính là thấy rõ nếu BIDV và CTG không phải trả cổ tức năm 2015 bằng tiền. Cả 2 ngân hàng BIDV và CTG sẽ giảm được áp lực trong việc tăng vốn.

Tuy nhiên, quyết định cuối cùng về việc BIDV và CTG phải chia cổ tức năm 2015 bằng tiền cho cổ đông đưa ra cần phải đảm bảo hài hòa lợi ích các bên và cân nhắc việc tiếp tục “tạo điều kiện” cho BIDV và CTG hay không khi mà VCB cũng là NHTMNN vẫn có thể chia cổ tức cho cổ đông bằng tiền tỷ lệ 10% và tăng vốn điều lệ thông qua chia thưởng lẫn phát hành riêng lẻ.

Có nên “xé rào” cho một số NHTMNN không?

Rõ ràng, chúng ta không phủ nhận vai trò của NHTMNN trong việc tham gia tích cực, hiệu quả trong tái cơ cấu, tiếp quản, nhận sáp nhập các NHTMCP yếu kém; đề xuất, thực hiện và triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi của Chính phủ và NHNN.

NHTMNN cũng đi đầu trong thực hiện các chủ trương chính sách của Chính phủ, NHNN đặc biệt trong giảm lãi suất huy động, lãi suất cho vay và góp phần quyết định hình thành mặt bằng lãi suất trên thị trường theo đúng định hướng của ngành tronng từng thời kỳ. NHTMNN là lực lượng chính trong phát triển các dự án, chương trình kinh tế lớn có vốn lan tỏa của đất nước.

Ngoại trừ Agribank chưa có số liệu thống kê đầy đủ, cũng như BIDV và CTG, VCB thực hiện các nhiệm vụ mà Chính phủ giao. Tuy nhiên, kết quả kinh doanh năm 2015 và các năm trước cho thấy VCB đang là ngân hàng “làm ăn có hiệu quả” nhất cho cả khối NHTMNN và NHTMCP.

VCB được đánh giá có hệ thống quản trị rủi ro chất lượng và thận trọng trong các quyết định cho vay. VCB sẽ chia cổ tức năm 2015 bằng tiền tỷ lệ 10% và thưởng cổ phiếu cho cổ đông tỷ lệ 35%.

Điều gì đã tạo ra sự “khác biệt” giữa VCB với BIDV và CTG?

Về phân bổ tài sản, VCB đang là ngân hàng nắm giữ trái phiếu chính phủ nhiều nhất trong 3 ngân hàng và cho vay liên ngân hàng lớn. Nhìn vào cơ cấu cho vay của 3 ngân hàng BIDV, CTG và Vietinbank cho thấy, BIDV đang cho khối tư nhân vay lớn nhất, tỷ trọng cho vay khách hàng khối nhà nước thấp nhất và đã giảm so với năm 2014.

                                      Nguồn: Báo cáo tài chính năm 2015 của các ngân hàng

Sự khác biệt này có thể giải thích do vai trò và sự phân công nhiệm vụ của từng ngân hàng trong khối NHTMNN là khác nhau.

Trong khi đó, hoạt động tín dụng là nơi mang lại nguồn thu chính cho các ngân hàng với tỷ trọng đóng góp vào thu nhập hơn 80%. Nhưng ở VCB, thu nhập lãi thuần chiếm khoảng gần 80% tổng thu nhập, thấp hơn mức trung bình của ngành và của khối. Hoạt động dịch vụ đang đóng góp đến 9-10% tổng thu nhập của VCB, cao hơn nhiều so với mức 7,5% của BIDV và mức 5,8% của CTG.

                                            Nguồn: Báo cáo tài chính các ngân hàng

Đồng thời điểm khác biệt lớn nhất giữa VCB và 2 ngân hàng cùng khối còn lại về cho vay là tỷ lệ cho vay bất động sản. Cuối năm 2015, tỷ trọng cho vay bất động sản trên tổng dư nợ cho vay của BIDV chiếm 6,87% tương đương hơn 41.112 tỷ đồng; CTG chiếm 7,9%, tương đương hơn 42.522 tỷ đồng. Tỷ trọng cho vay bất động sản của VCB rất nhỏ.

                                              Nguồn: Báo cáo tài chính các ngân hàng

Cuối cùng, so sánh tính hiệu quả hoạt động trên một nhân viên của 3 ngân hàng cho thấy nhân viên của VCB đang tạo ra giá trị cho ngân hàng này lớn nhất, tiếp sau là Vietinbank, mới đến BIDV.

                                        Nguồn: Số liệu báo cáo tài chính các ngân hàng

Vì vậy, nên chăng cần xem xét lại luận điểm cho rằng năng lực tài chính của khối NHTMNN bị suy giảm nghiêm trọng bởi khả năng sinh lời bị co hẹp do đi đầu trong việc triển khai các chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi của Chính phủ?!

Bởi ngay bản thân các ngân hàng trong khối NHTMNN dù cho lợi nhuận chưa tăng trưởng như kỳ vọng thì vẫn có ngân hàng đủ khả năng trả cổ tức bằng tiền, tăng vốn điều lệ bằng chia thưởng và được giới tài chính săn đón mua cổ phần phát hành thêm…

Hồng Quân / BizLIVE