Gà nướng sa lửa, cơm lam, chuyện từ nương rẫy thành ẩm thực Tây Nguyên

Từ xa xưa, cơm lam, gà nướng (gà sa lửa) được xem như một đặc sản tự hào của người dân vùng đất đỏ bazan - Tây Nguyên.

Xưa nay, cơm lam, gà nướng luôn là món ăn ngon có tiếng ở đất Tây Nguyên. Mỗi sáng, khi lớp mây còn ở dưới chân núi đã thấy bà con bản địa gùi gạo trên lưng để đi làm. Vào rừng, bà con dùng cây tre, nứa làm nồi để nấu cơm, nấu thịt. Món cơm lam cũng bắt nguồn từ đó.

Những ống cơm lam vừa thổi, vừa ăn với hoa chuối, cá, suối, rau đắng, đặc biệt là gà nướng, thịt nướng đã xua tan đi cái mệt sau những chặng đường leo rừng.

Cơm lam, gà nướng luôn đi kèm với nhau trong các nhà hàng ở mảnh đất phố núi.

Món cơm lam, gà nướng ở phố núi Pleiku (tỉnh Gia Lai) luôn có mùi vị riêng, đậm chất của núi rừng và đời sống nơi đây.

Đặc biệt khó quên là hương vị món gà nướng của người đồng bào ở đây (có nơi gọi là gà sa lửa). Món gà nướng được chế biến đơn giản từ gà thả vườn, ướp kĩ cho ngấm gia vị. Sau đó, gà được nướng chín bằng hơi lửa, hương thơm của món ăn cứ lan tỏa mời gọi khiến du khách khó có thể bỏ qua.

Theo kinh nghiệm của đồng bào, gà nướng chỉ nên chọn những con gà tơ trên dưới 1 kg. Sốt tẩm ướp để nướng gà được chế biến từ hành tím, sả, tỏi giả nhuyễn trộn với ngũ vị hương, mật ong, tiêu, nước mắm, muối và các loại lá rừng… Gà ướp khoảng 30 phút đến một tiếng thì cho vào giữa cây tre non chẻ đôi, kẹp chặt lại để nướng.

Gà nướng không thể thiếu chén muối lá é, một loại lá có mùi thơm gần như húng quế. Chén muối chấm không quá cầu kỳ nhưng có lạ vị, chấm với gà nướng thì ngon khó cưỡng lại.

Anh A Ngưi (ở làng Kgiang, xã Kông Lơng Khơng, Kbang, Gia Lai) là người bản địa Bahnar. Anh lớn lên từ những bữa cơm lam trong rừng sâu, con cá dưới suối. Chính vì vậy, anh luôn muốn đưa những bản sắc của dân tộc mình ra cho bạn bè khắp các nước biết đến.

A Ngưi nói: "Món cơm lam Tây Nguyên thể hiện sâu sắc tính cộng đồng, gắn kết chặt chẽ với nhiều chi tiết liên quan đến đời sống của người dân. Nó tiện cho bà con trong mỗi chuyến đi nương rẫy dài ngà ".

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Gia Lai có nhiều nhà hàng, homestay được mở và đưa món cơm lam, gà nướng thành món chính phục vụ du khách. Từ cách chế biến đơn sơ của bà con, các nhà hàng đã nâng cấp, ướp thêm các gia vị như mật ong, lá rừng để tăng thêm màu sắc, hương vị hấp dẫn cho món ăn.

Từ những hạt gạo, nếp trồng trên rẫy đã làm nên món cơm lam Tây Nguyên.

Những ống cơm được vùi trong lửa lớn khoảng 45 - 60 phút cho tới khi gạo chín tới.

Gà được ướp với các gia vị gần 30 phút sau rồi hơ trên than hồng.

Gà nướng không thể thiếu chén muối lá é, một loại lá trồng trên mảnh đất cằn trên nhiều huyện của Gia Lai.

Hai món ăn này được nâng tầm để phục vụ du khách du lịch trong và ngoài tỉnh.

Cơm lam khi chín được chặt thành từng đoạn và bày lên đĩa cho khách. Khi thưởng thức, bạn tách vỏ tre bên ngoài để thấy phần nếp nương dẻo thơm.

Các nhà hàng, homestay thường bán từ trưa đến tối muộn, giá mỗi con gà nướng ăn kèm cơm lam có giá khoảng 300.000 đồng.

Tuy được biến tấu để phục hợp với du khách nhưng món cơm lam, gà nướng vẫn luôn giữ những nét ẩm thực từ xa xưa của bà con đồng bà.