Gỗ nguyên liệu nhập khẩu cần phải “sạch”

Gỗ nguyên liệu nhập khẩu cần phải “sạch” - Gỗ nguyên liệu nhập khẩu đối mặt với rủi ro về tính hợp pháp
 

                            Gỗ nguyên liệu nhập khẩu đối mặt với rủi ro về tính hợp pháp

Con số 4,79 triệu m³ gỗ quy tròn trị giá 1,66 tỷ USD được nhập khẩu (NK) vào Việt Nam năm 2015 cho thấy gỗ nguyên liệu NK đóng vai trò quan trọng cho ngành chế biến gỗ xuất khẩu (XK) cũng như đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để bảo đảm yêu cầu nghiêm ngặt của thị trường tiêu thụ quốc tế, những rủi ro về nguồn gốc, chủng loại gỗ cần phải được lưu tâm.

Chuyển từ gỗ quý sang gỗ “sạch”

Theo báo cáo Việt Nam NK gỗ nguyên liệu giai đoạn 2013- 2015 của nhóm nghiên cứu gồm Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định và Tổ chức Forest Trends cho thấy, lượng gỗ nguyên liệu NK có xu hướng tăng, khoảng trên 10%/năm. Năm 2015, lượng gỗ nguyên liệu NK lên đến 4,79 triệu m3 gỗ quy tròn, tăng 11,3% so với năm 2014 và 14% so với năm 2013.

Kim ngạch NK gỗ nguyên liệu ở mức cao, khoảng 1,5-1,7 tỷ USD/năm, tương đương 20-25% tổng kim ngạch XK gỗ và các sản phẩm gỗ hàng năm của Việt Nam. Mặc dù lượng NK tăng nhưng giá trị kim ngạch NK của năm 2015 giảm 60 triệu USD so với năm 2014.

Tại Hội thảo “Việt Nam NK gỗ nguyên liệu: Cơ hội và rủi ro trong bối cảnh hội nhập” vừa diễn ra đầu tháng 4, ông Tô Xuân Phúc - chuyên gia Tổ chức Forest Trends cho rằng, xu hướng NK gỗ nguyên liệu của Việt Nam trong những năm vừa qua cho thấy một số tín hiệu tích cực. Cụ thể, có sự dịch chuyển trong cơ cấu NK nguyên liệu, với lượng NK các loài gỗ từ các quốc gia có tính hợp pháp của gỗ rất cao như Hoa Kỳ và châu Âu. Bên cạnh đó, có sự dịch chuyển trong cơ cấu NK từ các loài gỗ quý có giá trị thị trường cao, sang các loài gỗ có giá trị thị trường thấp hơn….

“Quá trình hội nhập đòi hỏi nguồn nguyên liệu NK phải “sạch”, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, và tuân thủ quy định về tính hợp pháp. Việc ngành gỗ có sự sụt giảm về NK gỗ quý có giá trị cao, chuyển sang nhập các loại gỗ có giá trị thấp hơn, đẩy mạnh tiêu thụ gỗ nguyên liệu nội địa được coi là cơ hội cho ngành gỗ Việt Nam trong thời kỳ hội nhập,” ông Tô Xuân Phúc nhấn mạnh.

Mặc dù vậy, nhiều ý kiến cho rằng, bức tranh tổng quan về Việt Nam NK gỗ nguyên liệu trong những năm vừa qua cho thấy một số mặt hạn chế của ngành gỗ như sau: Số lượng lớn về các loài NK (170 loài) và quốc gia, vùng lãnh thổ (70-90) NK gỗ nguyên liệu vào Việt Nam là một thách thức vô cùng lớn đối với việc kiểm tra tính hợp pháp của nguồn gỗ nguyên liệu.

Dẫn chứng về vấn đề này, ông Tô Xuân Phúc cho hay, Lào là quốc gia cung ứng quan trọng hàng đầu gỗ nguyên liệu cho Việt Nam. Từ năm 2013-2015, lượng gỗ nguyên liệu từ Lào bán sang Việt Nam lên tới 0,7-0,8 triệu m3 gỗ quy tròn với trên 70 loại gỗ khác nhau, kim ngạch NK 300-400 triệu USD. Gỗ từ Lào chuyển sang Việt Nam chủ yếu là các loại gỗ quý có giá trị thị trường cao. Nguồn này, đặc biệt là các loại gỗ thuộc nhóm 1-2 chủ yếu được XK sang Trung Quốc, Hồng Kông và Ấn Độ qua các hình thức tạm nhập tái xuất hoặc qua các sản phẩm bán thành phẩm. Nguồn cung gỗ nguyên liệu NK từ Lào rất quan trọng nhưng kiểm soát hiệu quả tính hợp pháp của nguồn cung gỗ từ Lào sẽ là thách thức lớn cho các cơ quan quản lý.

Rà soát thông tin, hạn chế rủi ro

Theo ông Nguyễn Tôn Quyền - Phó chủ tịch Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam, hiện còn tồn tại ít nhất 2 rủi ro cơ bản về tính hợp pháp của gỗ nguyên liệu NK vào Việt Nam gồm: Lượng gỗ quý NK có nguồn gốc từ rừng tự nhiên vẫn ở mức cao, nhiều loài nằm trong nhóm đang bị hạn chế về mặt thương mại. Bên cạnh đó, NK gỗ nguyên liệu từ các quốc gia có độ rủi ro cao như các nước khu vực Tiểu vùng Sông Mê Kông và các nước châu Phi cũng ở mức cao.

Để kiểm soát rủi ro này, ông Quyền cho biết, cần phải tiếp cận được với các thông tin minh bạch có liên quan đến các loại gỗ NK. Việt Nam nên chuẩn bị danh sách tất cả các loại gỗ nguyên liệu được NK trong đó có tên của các loài gỗ, bao gồm tên địa phương, tên tiếng Anh và tên La Tinh; thông tin về địa bàn khai thác của từng loại gỗ. Việt Nam cũng có thể yêu cầu sự trợ giúp của các cơ quan chức năng từ các quốc gia xuất khẩu gỗ nguyên liệu vào Việt Nam, nhằm cung cấp thông tin về địa bàn khai thác, tình trạng đất đai, tình trạng sở hữu đối với cây đứng… đối với từng loài gỗ nhập khẩu.

Ông Nguyễn Văn Hà - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) nhấn mạnh: Quá trình hội nhập đòi hỏi nguồn nguyên liệu NK phải “sạch”, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng và tuân thủ quy định về tính hợp pháp đang là thách thức lớn cho các doanh nghiệp gỗ Việt Nam. Vì vậy, bên cạnh sự nỗ lực của các ban, ngành chức năng, các doanh nghiệp trong quá trình NK gỗ cũng phải chủ động trong việc nắm bắt thông tin, xác định nguồn gốc để có thể giải trình trong quá trình sản xuất ra hàng hóa XK.

Nguyễn Hạnh / ven.vn