Hàng không Việt Nam "chao đảo" vì chiến sự Nga - Ukraine

Việc Nga đóng cửa bầu trời, cấm khai thác đường bay không lưu khiến các hãng hàng không Việt Nam bị tác động lớn. Các chuyến bay từ Việt Nam đi/đến châu Âu, Mỹ phải bay đường dài hơn, chi phí tăng…

Thông tin trên được nêu rõ trong báo cáo mới nhất của Cục Hàng không Việt Nam gửi Bộ Giao thông vận tải (GTVT), đánh giá tác động của căng thẳng Nga - Ukraine với lĩnh vực hàng không.

Loạt tác động vì cấm vận hàng không

Ông Đinh Việt Sơn - Phó Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam (HKVN) - cho biết, chiến sự Nga - Ukraine xảy ra kéo theo việc Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Anh, Canada đóng cửa bầu trời với Nga, bao gồm cả việc cất/hạ cánh và bay qua không phận, Nga cũng có các động thái tương tự với các quốc gia này.

"Việc này gây ảnh hưởng trực tiếp lên hành khách, các hãng hàng không và làm tăng chi phí bay thậm chí của cả các hãng hàng không không tham gia cấm vận do máy bay phải thay đổi lộ trình khai thác, phát sinh các vấn đề bảo hiểm, thanh toán, dự phòng rủi ro..." - ông Sơn thông tin.

Theo Phó Cục trưởng Cục HKVN, Vietnam Airlines là hãng hàng không duy nhất ở Việt Nam khai thác đường bay đi/đến Nga; Vietnam Airlines và Bamboo Airways đang khai thác các đường bay đi châu Âu và Hoa Kỳ, có sử dụng các đường bay không lưu quá cảnh qua Nga. Vì vậy, việc cấm các hãng hàng không khai thác các đường bay không lưu qua Nga khiến hoạt động khai thác của 2 hãng này bị tác động lớn.

Vietnam Airlines và Bamboo Airways đang khai thác các đường bay đi châu Âu và Hoa Kỳ phải chịu tác động lớn bởi xung đột Nga - Ukraine (Ảnh: VNA, BAV).

Cụ thể, các chuyến bay đi/đến châu Âu phải thay đổi đường bay tránh Nga qua Trung Quốc, Kazakhstan hoặc qua Bắc Phi. Thời gian bay dự kiến tăng thêm từ 60-120 phút/chuyến bay, kéo theo chi phí phát sinh từ khoảng 10.600-21.200 USD/chuyến bay.

Vietnam Airlines đang khai thác 6 chuyến bay/tuần giữa Việt Nam và châu Âu, chi phí phát sinh khoảng từ 70.000-130.000 USD/tuần. Bamboo Airways khai thác 3 chuyến/tuần giữa Việt Nam và châu Âu, chi phí phát sinh từ 35.000-65.000 USD/tuần.

Các chuyến bay đi/đến Mỹ phải điều chỉnh đường bay tránh không phận Nga kéo dài thời gian bay từ 20-30 phút/chuyến bay, tùy từng giai đoạn khai thác. Theo đó, Vietnam Airlines đang khai thác 4 chuyến bay/tuần đi Mỹ, dự kiến chi phí phát sinh khoảng 20.000-40.000 USD/tuần, tùy từng giai đoạn.

Ông Đinh Việt Sơn cũng đề cập đến các khó khăn như việc hãng hàng không không sử dụng được sân bay dự bị trong lãnh thổ Nga; sự thiếu hụt nguồn cung từ Nga và Ukraine cũng làm tăng giá nhiên liệu, làm tăng thêm gánh nặng chi phí cho các hãng hàng không. Ngoài ra, việc cấm vận hàng không dẫn đến các hãng hàng không phải chọn đường bay dài hơn, chi phí tăng, áp lực gia tăng lên hệ thống vận chuyển logistics toàn cầu và giá cả hàng hóa.

"Số phận" đường bay Hà Nội - Moscow sẽ ra sao?

Lãnh đạo Cục HKVN thông tin, Vietnam Airlines khai thác tàu bay thân rộng A350/B787 đến Nga. Tuy nhiên, gần 80% đội tàu bay thân rộng của hãng là các tàu thuê. Đáng nói, tất cả các hợp đồng thuê tàu bay của Việt Nam đều có các quy định chung về nguyên tắc bên thuê không được khai thác đến các nước/vùng lãnh thổ đang bị cấm vận, chịu lệnh trừng phạt của Mỹ và EU. Việc khai thác dẫn đến vi phạm hợp đồng áp dụng đối với lệnh cấm vận, trừng phạt nói trên.

"Khả năng thu xếp được tàu bay có thể khai thác được đến Nga của Vietnam Airlines rất khó khăn nếu các chủ tàu bay của Vietnam Airlines yêu cầu không khai thác đến Nga trong thời gian có chiến sự. Trong trường hợp tàu bay phát sinh kỹ thuật tại Nga, do việc cấm vận của EU và Mỹ, các hãng hàng không không thể vận chuyển vật tư, khí tài từ các điểm châu Âu sang Nga mà bắt buộc phải vận chuyển từ Việt Nam qua" - ông Sơn cho biết.

Trên thực tế, các loại vật tư, khí tài thông thường có thể vận chuyển trên các chuyến bay thương mại của các hãng hàng không Việt Nam đến Nga hoặc các hãng hàng không thứ ba, tuy nhiên những hàng hóa nguy hiểm và động cơ máy bay chỉ có thể vận chuyển trên các chuyến bay hàng hóa hoặc tàu biển. Nhưng, hiện các đối tác tàu biển, các hãng chở hàng đều hủy các chuyến bay đến Nga, các đối tác thuê chuyến cũng từ chối chuyên chở do lệnh cấm vận của Mỹ và EU, do đó việc yêu cầu hỗ trợ kỹ thuật, giao dịch, thuê cơ sở bảo dưỡng của các đối tác tại Nga để khắc phục rất khó khăn và tốn kém.

Chưa hết, bộ phận hỗ trợ kỹ thuật của Boeing được đặt tại Nga đã bị ngắt kết nối, không thể hỗ trợ các hãng hàng không trong đó có các hãng hàng không Việt Nam, Airbus cũng thông báo việc hỗ trợ kỹ thuật, vận chuyển vật tư khắc phục hỏng hóc tại Nga rất khó khăn.

"Các rủi ro này sẽ làm mất nhiều thời gian và phát sinh thêm chỉ phí cho các hãng hàng không, chưa kể các rủi ro phát sinh do tàu bay nằm tại Nga trong khi chờ sửa chữa, thay thế phụ tùng..." - Phó Cục trưởng Cục HKVN Đinh Việt Sơn cho hay.

Những rủi ro liên quan đến vấn đề bảo hiểm hàng không cũng được tính tới. Cụ thể, tỷ lệ tái bảo hiểm cho đội tàu bay của Vietnam Airlines tại các công ty Bảo hiểm có quốc tịch Mỹ, Anh và EU ở mức gần 90%. Các công ty bảo hiểm quốc tế này thuộc đối tượng phải tuân thủ lệnh cấm vận và hiện nay không có bất kỳ hoạt động kinh doanh trực tiếp hoặc gián tiếp nào với Nga. Do đó, nếu yêu cầu bảo hiểm trên lãnh thổ Nga thì tất cả các đối tượng có quốc tịch Mỹ, Anh, EU không thể thực hiện được vì đều bị cấm mọi giao dịch.

Cuối cùng, Cục HKVN đưa ra thông tin về các khoản thu từ bán vé, cước hàng hóa tại Nga chủ yếu bằng đồng Rub, trong khi đó chiến sự khiến đồng Rub đang mất giá mạnh (đồng Rub hiện đã mất giá gần 40%) và Vietnam Airlines thực hiện việc chuyển tiền thông qua ngân hàng HSBC.

Trong trường hợp các ngân hàng người hưởng và các đối tác cung cấp dịch vụ chuyến bay tại Nga thuộc danh sách cấm vận, Vietnam Airlines không thể thực hiện thanh toán từ Việt Nam và có khả năng ảnh hưởng đến việc duy trì việc cung ứng sản phẩm dịch vụ tại Nga, dẫn tới ảnh hưởng đến khả năng duy trì khai thác ở thị trường này.