 |
Khô cá đuối “Dòng họ” cá đuối biển có nhiều loại như đuối ó, đuối én, đuối bông, đuối sen… Đặc điểm chung là thân mình sụn, hình dẹt, đầu – thân – mắt – bụng xếp tròn nhìn trông giống chiếc quạt, đuôi cá dài ra ngoài như cái cán quạt. Loại cá này nằm ẩn trong lớp cát dưới đáy biển. Con nhỏ nhất cũng được nửa ký, cá to có thể lên đến vài ký. Những con lớn, khi chế biến thân cá được cắt ra thành từng miếng hình tam giác, phần da óng ánh tươi xanh, phần thịt trắng phau trông hấp dẫn. Từ phần thịt cá đã cắt, có thể nấu bất kỳ món gì cũng ngon.
Ngoài làm những món tươi như canh chua, nướng, kho, gần đây món khô cá đuối đã trở thành đặc sản, vừa lòng nhiều người sành ăn. Làm khô cá đuối không khó. Cá đuối tươi làm sạch, cắt thành từng miếng cỡ bằng bàn tay rồi tẩm gia vị đem phơi khô. Muốn cầu kỳ và đẹp mắt hơn, có thể cắt cá thành từng miếng hình cánh quạt, sau đó xẻ dọc từng khứa, mỗi khứa bằng ngón tay, khứa làm sao từng miếng cá không rời ra mà còn dính lại, nhìn như những chiếc quạt nan. Khứa cá xong, đem tẩm gia vị nước mắm, đường, ớt với sả củ giã nhuyễn; cũng có thể tẩm ngâm trong nước muối đường. Tẩm xong, để chừng 20 phút cho thấm gia vị rồi đem phơi ngoài trời nắng.
Chú ý không phơi trong bóng mát, cá sẽ thâm đen. Phơi trở đều chừng ba nắng thì cá khô dẻo, xếp lại cẩn thận bỏ vào bì nhựa, bọc lại bằng lớp giấy báo bên ngoài và cho vào ngăn đá tủ lạnh, thích ăn lúc nào thì đem ra chế biến.
Bắt được con cá đuối, ngoài phần nấu lẩu, chiên nước mắm, nướng sả nghệ, v.v dùng ngay trong ngày người ta chắc chắn phải chừa lấy phần thịt làm khô. Đặc sản khô cá đuối cũng như nhiều loại khô khác phải được làm sạch, tác xương lấy ra phần phi lê thịt trắng phau để tẩm ướp rồi mới phơi khô. Phần thân cá quá to nên thịt sẽ được xẻ nhỏ thành những miếng bằng bàn tay, khứa nhỏ tạo hình dáng những chiếc quạt nan. Còn ở khâu tẩm ướp ngoài ít muối ra thì nước mắm, đường, ớt và sả nhuyễn đều là những gia vị không thể thiếu. Có hỗn hợp này, thịt khô sẽ đậm đà hương vị hơn. Cuối cùng đem phơi nắng, chịu khó lật mặt và phơi trong hai ba nắng đẹp là cá tự se lại, lúc này chỉ cần bảo quản cẩn thận là được. Lưu ý: khô cá đuối thành phẩm phải không quá khô, không quá ẩm; sờ thấy phần thịt cá se chắc mới ngon.
Khô được nướng trên than hông, được chiên với mỡ lợn hay làm gỏi xoài đều đúng tủ. Nhưng trước khi chế biến phải nhớ ngâm qua với ít nước để cá mềm ra, có thể chỉ nhúng qua cũng được. Nếu nướng, chú ý màu sắc và da cá, thấy màu chuyển sang vàng ươm và da phồng rộp thì lấy xuống dùng búa đập nhẹ như đập khô mực, xe nhỏ rồi thưởng thức cùng mắm me. Nếu chiên thì nên dùng mỡ lợn, để mỡ vàng đều chiên qua là được. Còn làm gỏi thì chọn nước mắm ngon để chế biến nước mắm chua ngọt rồi trộn đều cùng khô, xoài thái nhỏ. Mấy món này mà chiêu đãi khách, hoặc dùng trong những ngày mưa gió đảm bảo luôn có cảm giác thèm thuồng. Đặc biệt, thịt có chứa nhiều sụn gân nên khi thưởng thức những món này cảm giác giòn sật pha chút mùi ngai ngái của khô còn rất kích thích.
Khô phơi nắng xong là có thể dùng ngay, nhưng tốt nhất vẫn nên bỏ vào bọc sạch kín cất ở nơi khô ráo mát mẻ tránh ẩm mốc. Trường hợp buôn bán, khô phải được hút chân không mới đảm bảo chất lượng. Khi mua khô về, mọi người để trong ngăn mát tủ lạnh hay tủ đông đều được. Mỗi lần sử dụng bỏ khô ra và gói bịch kín lại để cho lần sâu. Thời gian sử dụng của các loại khô khá lâu, quan trọng là điều kiện bảo quản như thế nào thôi.
Ngày trước, mọi người hay nói nghèo mới ăn khô nhưng nay dù nghèo hay giàu cũng đều ăn khô. Bởi khô giờ đây đã trở thành đặc sản, món ngon độc đáo không thể thiếu trong mỗi gia đình. Thế nên, dù bắt được cá đuối vẫn phải để dành một phần làm khô là vì lẽ đó.
