Ngân hàng cho khách vay gần nửa số vốn tự có để rót vào một dự án

Những thiếu sót, vi phạm của Sacombank, Techcombank, VietABank, BacABank, NCB về việc cấp tín dụng giai đoạn 2013-2017 vừa được Thanh tra Chính phủ đề cập.

Thanh tra Chính phủ vừa thông báo kết luận về việc thực hiện đề án tái cơ cấu, xử lý nợ xấu ngân hàng giai đoạn 2013-2017.

Cơ quan thanh tra đã thanh tra với hàng loạt ngân hàng thương mại và thấy một số vi phạm về cho vay tại Ngân hàng TMCP Việt Á (VietABank), Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB), Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank), Ngân hàng TMCP Bắc Á (BacABank) và Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank).

Sacombank: 9 khách vay 48% vốn tự có

Tại Sacombank, tổng dư nợ tín dụng với 16 khách hàng của nhà băng này lên tới 15.218 tỷ đồng vào 31/8/2018. Sacombank cho 9 doanh nghiệp vay với dư nợ bằng 48,52% vốn tự có của ngân hàng, lên tới 9.262 tỷ đồng.

9 doanh nghiệp này gồm: Công ty cổ phần Him Lam Thủ Đô, Công ty cổ phần Đầu tư Hồng Bàng, Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Bảo Lộc, Công ty cổ phần Đầu tư TMDV Nam Thắng, Công ty cổ phần Thương mại xây dựng Công Phúc, Công ty cổ phần Hạ tầng Bảo Tín, Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Việt Phú Mỹ, Công ty cổ phần Việt Hà, Công ty cổ phần Hiệp Ân.

Số doanh nghiệp trên vay vốn rồi nhận chuyển nhượng và đầu tư vào cùng dự án khu đô thị Sài Gòn Bình An.

9 doanh nghiệp này không có mối quan hệ liên quan theo quy định Luật Các tổ chức tín dụng, không trực tiếp thực hiện dự án, mà vay vốn để chuyển cho bên thứ 3 qua hình thức ký hợp đồng nguyên tắc về chuyển nhượng các phân khu thuộc dự án.

Trong khi đó, ngân hàng chỉ thẩm định năng lực tài chính với khách hàng vay vốn thay vì đơn vị thực hiện dự án. Việc này dẫn tới tiềm ẩn rủi ro cho ngân hàng. Khi thanh tra, dự án đang khó khăn về pháp lý đất đai, làm tăng chi phí lãi vay, ảnh hưởng chất lượng tín dụng, kết quả kinh doanh của Sacombank.

Rủi ro về tài sản đảm bảo dùng thế chấp chung cho khoản vay của 9 khách hàng là toàn bộ các quyền tài sản/lợi ích từ dự án khu đô thị Sài Gòn Bình An trong điều kiện dự án chưa có đầy đủ hồ sơ pháp lý về quyền sở hữu dự án.

Nhiều ngân hàng có vi phạm trong việc cấp tín dụng giai đoạn 2012-2017 (Ảnh: Tiến Tuấn).

VietABank: Phân loại nợ không đúng quy định

Tổng dư nợ của VietABank tới 31/8/2018 là 6.510 tỷ đồng, chiếm 17,28% tổng dư nợ cho vay. Đơn vị này thẩm định, phê duyệt cho vay khi dự án chưa đủ hồ sơ pháp lý, chủ đầu tư không đủ điều kiện thực hiện dự án.

Việc thẩm định, xác định doanh thu, chi phí thực hiện dự án đầu tư không chính xác, với Công ty cổ phần Đầu tư phát triển Hưng Thịnh Việt Nam và Công ty cổ phần Đầu tư PHD.

VietABank chưa phân loại nợ đúng quy định với Công ty cổ phần Tập đoàn Xây dựng và phát triển Nhà Vicoland, Công ty cổ phần Điện Bình Thủy Lâm Đồng. Theo quy định nợ của các khách hàng này phải chuyển sang nhóm 4 và 5, nhưng vẫn được ngân hàng giữ ở nhóm 1.

Ngân hàng cũng cho 10 doanh nghiệp vay vốn, với dư nợ 4.860 tỷ đồng, theo các hợp đồng hợp tác đầu tư kinh doanh ký với chủ đầu tư dự án. Bản chất là giải ngân vốn cho chủ đầu tư để thực hiện dự án, trong khi các dự án chưa đủ hồ sơ pháp lý, chưa đủ điều kiện huy động vốn.

NCB: Cơ quan thanh tra kiểm tra 6 hồ sơ cấp tín dụng

Theo báo cáo, tại thời điểm cuối năm 2017, tổng dư nợ cho vay là 32.111 tỷ đồng, nợ xấu là 579 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 1,8% tổng dư nợ, nếu tính cả nợ bán cho VAMC chưa xử lý thì tỷ lệ nợ xấu là 18%, tương ứng 6.927 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ kiểm tra 6 hồ sơ cấp tín dụng của NCB tại Công ty cổ phần Gami Hội An, Công ty cổ phần Tuần Châu Hà Nội, Công ty TNHH Biofeed, Công ty cổ phần T&H Hạ Long, Công ty cổ phần Tư vấn ứng dụng và chuyển giao khoa học, công nghệ C&C, Công ty cổ phần Du lịch sinh thái Biển Bắc.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, đến tháng 10/2021, có 3/4 khách hàng đã tất toán. Riêng Công ty cổ phần Tuần Châu Hà Nội vẫn dư nợ 321 tỷ đồng, nợ nhóm 1. Đây là chủ đầu tư dự án Tuần Châu Hà Nội của "chúa đảo" Đào Hồng Tuyển với hơn hai thập niên chậm tiến độ.

Techcombank: 19 khách vay 20% tổng dư nợ; 1 khách vay mua trụ sở giao dịch I của VDB

Theo Thanh tra Chính phủ, Techcombank cho 19 khách hàng vay 34.199 tỷ đồng tính đến 31/8/2018, chiếm 20% tổng dư nợ cho vay.

Techcombank cũng cho vay, mua trái phiếu doanh nghiệp với 7 khách hàng, dư nợ hơn gần 20.100 tỷ đồng.

Số doanh nghiệp này gồm: Công ty cổ phần Đại Thành Invest Hà Nội, Công ty cổ phần Hà Thành Invest Hà Nội, Công ty Trường An Invest Hà Nội, Công ty Việt Hùng Invest Hà Nội và Công ty cổ phần Hùng Thịnh Invest Hà Nội, Công ty TNHH KDI-1 và mua lại khoản đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của Công ty cổ phần phát triển Bất động sản DPV từ VietinBank.

Techcombank cho khách hàng cá nhân vay để góp vốn mua trụ sở phòng giao dịch ngân hàng (Ảnh: Tiến Tuấn).

Doanh nghiệp này góp vốn vào các công ty con để mua lại phần vốn góp của các cổ đông công ty sở hữu dự án thuộc dự án Vinhomes Ba Son - Golden River. Bản chất đây là vay vốn thành lập doanh nghiệp để mua lại một phần dự án này, thông qua hình thức mua lại phần vốn góp của doanh nghiệp dự án.

Kiểm tra hồ sơ, Thanh tra Chính phủ cho biết, Techcombank thẩm định, phê duyệt cho vay trên cơ sở thông tin, số liệu phương án vay vốn không phù hợp, thẩm định chưa đầy đủ, thiếu cơ sở và chưa chính xác.

Ngân hàng giải ngân khi chưa hoàn tất điều kiện chuyển nhượng và khi thỏa thuận nguyên tắc đã hết hiệu lực. Techcombank không kiểm soát được việc các bên không thực hiện đúng thỏa thuận nguyên tắc đã ký. Dự án chưa xây dựng, giấy phép xây dựng hết hạn, tiến độ dự án không đảm bảo nhưng ngân hàng chưa đánh giá lại phương án vay vốn, hiệu quả đầu tư và khả năng thu hồi nợ.

Nhà băng này cho một khách hàng tên Trần Quang vay vốn góp vào Công ty TNHH Đầu tư Thương mại và Vận tải Việt Thành, để thực hiện hợp tác với Công ty cổ phần Sản xuất và Thương mại Vịnh Bắc Bộ mua trụ sở giao dịch I của Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) tại số 104 Trần Hưng Đạo, Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Nhưng hồ sơ giải ngân chỉ có thông báo chấp thuận của VDB cho Công ty Vịnh Bắc Bộ thuê với thời hạn 5 năm. Theo Thanh tra Chính phủ, Techcombank cho vay khi khách hàng không thực hiện đúng theo điều kiện phê duyệt tín dụng.

Đến ngày 10/10/2021, có 17/19 khách hàng đã tất toán, khách hàng Trần Quang đã chuyển ngoại bảng và còn Công ty cổ phần Dịch vụ Cáp treo Bà Nà còn nợ 1.899 tỷ đồng, được xếp vào nợ nhóm 1.

BacABank: Loạt công ty "họ" TH vay dù chưa đáp ứng điều kiện

Còn kiểm tra một số hồ sơ cấp tín dụng tại BacABank, Thanh tra Chính phủ phát hiện một số vi phạm, khuyết điểm khi ngân hàng này cho loạt khách hàng "họ TH" vay: Công ty cổ phần Chuỗi thực phẩm TH, Công ty cổ phần Thực phẩm sữa TH, Công ty cổ phần Sữa TH, Công ty cổ phần Phát triển nguyên liệu vùng đông bắc Nghệ An, Công ty cổ phần Dược liệu TH...

Ngân hàng cũng thẩm định, phê duyệt cho vay khi khách hàng chưa đáp ứng điều kiện về khả năng tài chính để trả nợ và phương án dùng vốn khả thi; không có tài sản đảm bảo trong khi tài chính khách hàng khó khăn; chậm trả nợ lãi nhưng không chuyển nợ quá hạn.

BacABank cho vay khi khách hàng không đủ khả năng trả nợ, xác định kỳ hạn trả nợ không phù hợp, giải ngân dù dự án chưa đầy đủ hồ sơ pháp lý.