Ngôi đền 500 tuổi bên sông Ngàn Phố

Đền Trúc nằm bên bờ sông Ngàn Phố, xã Tân Mỹ Hà, huyện Hương Sơn, thờ hai dũng tướng thời vua Lê Lợi là Trần Lệ và Trần Đạt.

Đền Trúc được xây dựng vào thế kỷ 16 trên khu đất rộng hàng nghìn m2 ở thôn Tân Hồ, xã Sơn Tân, nay là xã Tân Mỹ Hà, huyện Hương Sơn. Đền thờ Trần Lệ và Trần Đạt, hai dũng tướng thời vua Lê Lợi.

Đền nằm bên bờ sông Ngàn Phố. Sông có tên khác là sông Phố, là phụ lưu của sông La, chảy chủ yếu trong địa phận huyện Hương Sơn. Con sông là một danh thắng nổi tiếng của Hà Tĩnh, từng đi vào thơ ca, nhạc họa.

Đền gồm ba tòa hạ điện, trung điện và thượng điện. Quần thể kiến trúc ngoài đền còn có hệ thống cây xanh, ghế đá bao quanh. Công trình được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh năm 2003.

Tương truyền, năm 1425, hai dũng tướng Trần Lệ và Trần Đạt trong lúc giao chiến với quân Minh đã bị thương nặng, sau đó phi ngựa dọc bờ sông Ngàn Phố, về đến thôn Tân Hồ thì ngã xuống và qua đời.

Về sau, tại chỗ của hai vị tướng ngã xuống mọc lên những khóm trúc, lâu dần lan thành rừng trúc rộng lớn. Để ghi nhớ công ơn, người dân địa phương lập đền thờ, gọi là đền Trúc, gọi hai vị tướng là Thành hoàng làng. Hai ông sau đó được vua Lê sắc phong "Thượng đẳng tối linh thần".

Qua thời gian, cây trúc chết dần, đến nay còn lại vài khóm trước đền.

Ba tòa hạ điện, trung điện và thượng điện được xây bao, phía trong chủ yếu làm bằng gỗ mít.

Tại tòa trung điện đặt sập thờ, trưng bày mũ quan, gươm đao của hai tướng Trần Lệ và Trần Đạt.

Giữa nhà hạ điện đặt hai chiếc kiệu lớn với ý nghĩa để rước Trần Lệ và Trần Đạt.

Hai bên hông của nhà hạ điện đặt hai con ngựa song song, với mục đích để hai tướng cưỡi ngựa ra trận đánh giặc.

Phía dưới mái các tòa nhà đều chạm khắc tinh xảo với các đề tài như: tứ linh, hoa lá cách điệu, rồng chầu nguyệt, rồng lượn trong mây...

Ba mái của các tòa điện lợp ngói âm dương, phía trên đỉnh thiết kế hình dáng nhiều con rồng trong thế bay lượn và quay đầu lại với nhau.

Từ khi xây dựng đến nay, đền trải qua nhiều lần trùng tu, lớn nhất vào năm 1944, lần tân trang gần nhất vào năm 2018.

Xung quanh khuôn viên được bao quanh bởi các hàng cây xà cừ khoảng 30 tuổi. Dưới tán cây được bố trí các ghế đá để mọi người nghỉ ngơi.

Hiện ông Nguyễn Bá Đề, 72 tuổi, trú xã Tân Mỹ Hà được chính quyền cử trông coi đền. Hàng ngày ông đến quét dọn khuôn viên, lau chùi các vật dụng đặt bên trong ba tòa điện. Khi có du khách viếng thăm, ông hướng dẫn họ thắp hương, giới thiệu về lịch sử ngôi đền.

"Đền nằm bên sông Ngàn Phố với không gian rộng rãi, thoáng mát, gió thổi vi vu cả ngày. Nhiều người khi đến đây đều khen khung cảnh đẹp, thơ mông, họ thường nán lại rất lâu để chụp hình lưu niệm", ông Đề nói.

Hàng năm đền Trúc đón hàng nghìn lượt du khách trong và ngoài tỉnh đến thắp hương, nghiên cứu các giá trị lịch sử và kiến trúc.