Người tiêu dùng Việt Nam kiên cường và lạc quan trước khó khăn

Điều tạo nên khác biệt tại Việt Nam là nỗ lực chống dịch thành công của Chính phủ và người dân tuân thủ yêu cầu về giãn cách. Những điều này đã tạo nên những người tiêu dùng Việt Nam kiên cường, lạc quan về nền kinh tế.

Giữa thời điểm làn sóng COVID-19 thứ 4 đang tác động tới mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, Deloitte Đông Nam Á vừa công bố kết quả khảo sát "Người tiêu dùng Việt Nam: Kiên cường trước khó khăn".

Dựa vào khảo sát hơn 1.000 hộ gia đình tại bốn thành phố lớn trên cả nước, cuộc khảo sát đã hé lộ một số thay đổi trong tâm lý và hành vi của người tiêu dùng Việt ngay ở thời kỳ đại dịch COVID-19.

TÁC ĐỘNG CỦA ĐẠI DỊCH NẶNG NỀ HƠN VỚI NHỮNG NHÓM CÓ THU NHẬP THẤP HƠN

Cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam chịu tác động và những hệ quả kinh tế khó khăn của đại dịch COVID-19. Tuy nhiện, khảo sát này cho thấy, Việt Nam được xem là một trong những nền kinh tế kiên cường trong khu vực Đông Nam Á trước đại dịch.

Điều tạo nên sự khác biệt tại Việt Nam là những nỗ lực chống dịch sớm, tương đối thành công, và việc người dân tuân thủ hầu hết các yêu cầu về giãn cách. Những nỗ lực chống dịch đã tạo nên thế hệ người tiêu dùng Việt Nam kiên cường, lạc quan về nền kinh tế.
Đầu tiên, kết quả khảo sát của Deloitte cho thấy người tiêu dùng Việt Nam nhìn chung lạc quan về nền kinh tế, dù tình hình đại dịch COVID-19 vẫn đang tiếp diễn.

Cũng như một số nghiên cứu khác, khảo sát này nhận thấy tác động của đại dịch COVID-19 nặng nề hơn ở nhóm người tiêu dùng có mức thu nhập hộ gia đình hàng tháng thấp hơn.

Cụ thể, nhóm người tham gia khảo sát thuộc nhóm thu nhập thấp nhất (mức thu nhập hộ gia đình hàng tháng trong khoảng 4 –9 triệu đồng), thường có xu hướng làm những công việc đòi hỏi kỹ năng thấp hơn hoặc công việc có tính chất tạm thời là nhóm chịu tác động nhiều nhất.

Kết quả khảo sát của Deloitte.

Đáng chú ý, sự lạc quan của người Việt có thể quan sát thấy được ngay cả ở những người tiêu dùng thuộc nhóm thu nhập thấp hơn.

Đây có thể là "kết quả của sự tin tưởng vào thành tích tăng trưởng kinh tế nhất quán của Việt Nam" trong thời gian qua, báo cáo này nhận định.

Ngoài ra, kết quả này cũng có sự phân hóa trong tâm lý người tiêu dùng tại các khu vực. Một ví dụ cụ thể là người tham gia khảo sát ở TP.HCM dường như sẵn sàng dành thêm ngân sách gia đình cho các dịch vụ không thiết yếu hơn. Trong khi đó, người tiêu dùng tại Cần Thơ dành 80% ngân sách hàng tháng của họ để chi tiêu cho các nhu cầu thiết yếu.

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CHƯA THỰC SỰ CHIẾM ƯU THẾ

Nhiều dịch vụ công nghệ, như các nền tảng thương mại điện tử và dịch vụ gọi xe, đã phát triển thần tốc tại Việt Nam trong thập kỷ qua. Bối cảnh dịch bệnh diễn ra, cùng với đó là giãn cách hoặc cách ly xã hội đã khiến người tiêu dùng tìm đến các ứng dụng giao đồ ăn nhanh thay vì đi ăn ở ngoài.

60% số người trả lời khảo sát có kế hoạch tăng chi tiêu hàng tháng cho dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến.
Tuy nhiên, tổng số người sử dụng các dịch vụ tiêu dùng số vẫn còn tương đối thấp. Cụ thể, số người thực sự đã dùng các ứng dụng giao đồ ăn trực tuyến chỉ chiếm 33% tổng số người tham gia khảo sát.

Do đó, yếu tố thứ 2 báo cáo nhận định là hiện không có sự dịch chuyển rõ rệt từ kênh thương mại truyền thống sang thương mại hiện đại trong đại dịch COVID-19.

Đây có thể là kết quả của những quy định về giãn cách ít nghiêm ngặt hơn mà Việt Nam áp dụng cũng như những điểm hấp dẫn mà các kênh thương mại truyền thống tiếp tục giữ như sự gần gũi và tiện lợi.
Với ước tính khoảng 667 nghìn cửa hàng thương mại truyền thống trên khắp Việt Nam (năm 2019), người tiêu dùng ở các khu vực thành thị gần như được đảm bảo rằng họ sẽ có thể tìm được một cửa hàng gần đó để đáp ứng những nhu cầu này.

Thứ ba, vẫn còn nhiều rào cản đối với việc áp dụng thương mại điện tử và thanh toán số. Vấn đề hậu cần (logistics) là mối quan tâm của nhiều người tiêu dùng.

Mặt khác, còn tồn tại một số vấn đề khác cũng tiếp tục cản trở việc sử dụng thanh toán điện tử như việc người tiêu dùng thuộc nhóm thu nhập thấp không tiếp cận được tài khoản ngân hàng. Trong khi đó, nhóm thu nhập cao hơn thì lại có tâm lý lo ngại về tính bảo mật/gian lận trong thanh toán.

Cuối cùng, Deloitte nhận định các công ty trong ngành tiêu dùng phải lưu ý rằng việc thúc đẩy người tiêu dùng Việt Nam lặp đi lặp lại hành vi mua hàng tại các sàn thương mại điện tử sẽ đòi hỏi nhiều hơn những chiến thuật giữa chân người tiêu dùng đơn giản như giảm giá hoặc tặng phiếu ưu đãi.

Lý giải cho điều này, cuộc khảo sát chỉ ra rằng người tiêu dùng Việt Nam hiện tỏ ra khá sáng suốt và ngày càng tập trung vào chất lượng của hành trình mua hàng từ khi thực hiện giao dịch và giao hàng đến trả hàng và hoàn tiền.