'Sức khỏe' sản xuất bắt đầu phục hồi trong tháng 5

Sản xuất của Việt Nam trong tháng 5 tiếp tục chịu ảnh hưởng của đại dịch, mặc dù mức độ giảm đã nhẹ hơn so với tháng 4 khi dịch Covid-19 đã được kiểm soát. Quá trình tăng trưởng được dự báo sẽ diễn ra từ từ nhờ việc dịch chuyển chuỗi cung ứng tới Việt Nam đang được đẩy nhanh.

Sức khỏe sản xuất dần cải thiện

Theo IHS Markit, chỉ số Nhà Quản trị Mua hàng (PMI) của Việt Nam đã tăng 10 điểm trong tháng 5, đạt 42,7 điểm so với mức thấp kỷ lục là 32,7 của tháng 4. Mức độ giảm trong tháng 5 nhẹ hơn nhiều so với tháng 4 khi một số công ty đã bắt đầu khôi phục lại hoạt động.

Chỉ số Nhà Quản trị Mua hàng (PMI) của Việt Nam đã tăng 10 điểm trong tháng 5, đạt 42,7 điểm. Ảnh minh họa: TTXVN

Số liệu thống kê trong tháng 5 được IHS Markit thu thập cho thấy sản lượng, số lượng đơn đặt hàng mới và việc làm đều giảm với tốc độ chưa từng thấy trong thời kỳ trước khi cuộc khủng hoảng hiện nay bắt đầu. Có những báo cáo về những khó khăn trong việc duy trì số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới. Trong khi đó, các công ty đã tiếp tục giảm giá đầu ra để thu hút thêm đơn đặt hàng mới, trong bối cảnh chi phí đầu vào cũng giảm, mặc dù mức giảm chỉ là nhẹ.

Tốc độ giảm của số lượng đơn đặt hàng mới, tuy nhiên, đã chậm lại so với mức kỷ lục trong tháng 4. Sự suy yếu của nhu cầu với số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới là nguyên nhân của tình trạng này, và chỉ số này đã giảm nhanh hơn so với tổng số lượng đơn đặt hàng mới.

Trước đó, một cuộc khảo sát được thực hiện bởi Tổng cục Thống kê trong tháng 4 cũng cho thấy có tới 57,7% số doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 cho rằng thị trường tiêu thụ bị giảm mạnh. Đáng chú ý, trong các doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu, có tới 47,2% doanh nghiệp khẳng định hàng hóa sản xuất ra không xuất khẩu được.

Số lượng đơn đặt hàng mới tiếp tục giảm dẫn đến năng lực sản xuất chưa được sử dụng hết. Kết quả là các nhà sản xuất vẫn thận trọng trong việc tuyển dụng, thường không thay thế ngay những công nhân đã nghỉ việc. Số lượng nhân sự đã giảm tháng thứ tư liên tiếp.

Sức khỏe sản xuất dần cải thiện trong tháng 5. Ảnh minh họa: IHS Markit

Bình luận về kết quả khảo sát mới đây, Andrew Harker, Giám đốc Kinh tế tại IHS Markit, nói: “Thành công của Việt Nam trong việc đưa đại dịch Covid-19 vào tầm kiểm soát cho phép nền kinh tế có thể bắt đầu chặng đường hồi phục. Tuy nhiên, dữ liệu PMI của tháng 5 cho thấy con đường sẽ còn dài, khi lĩnh vực sản xuất vẫn suy giảm vào thời điểm giữa quý 2 của năm, mặc dù mức giảm là nhẹ hơn nhiều so với mức kỷ lục của tháng 4.

Quá trình tăng trưởng trở lại có thể sẽ diễn ra từ từ với sự hỗ rợ ít ỏi từ thị trường nước ngoài, ít nhất là trong tương lai gần, khi đại dịch tiếp tục ảnh hưởng đến nhiều khu vực trên thế giới”.

Các nhà sản xuất cũng tiếp tục giảm hoạt động mua hàng và giảm lượng tồn kho cả hàng mua và hàng thành phẩm, mặc dù cả hai loại đều giảm với mức độ chậm hơn so với tháng 4.

Sự gián đoạn chuỗi cung ứng do Covid-19 vẫn là đặc điểm nổi bật của khảo sát trong tháng 5, với thời gian giao hàng của người bán tiếp tục kéo dài đáng kể. Các thành viên nhóm khảo sát cho biết rất khó kiếm được các mặt hàng nhập khẩu.

Tình trạng khan hiếm một số loại nguyên vật liệu đã tạo thêm áp lực chi phí đầu vào trong tháng. Giá cả đầu vào giảm tháng thứ hai liên tiếp, nhưng chỉ là giảm nhẹ. Ở những nơi giảm chi phí đầu vào, những người trả lời khảo sát thường cho nguyên nhân là do giá dầu giảm.

Các nhà sản xuất đã giảm giá bán hàng như đã từng làm trong suốt thời kỳ tính từ tháng 2. Mặc dù đã chậm lại so với tháng 4, tốc độ giảm giá vẫn là đáng kể. Theo những người trả lời khảo sát, việc giảm giá là để thu hút số lượng đơn đặt hàng mới.

Khi Covid-19 được kiểm soát ở Việt Nam, các nhà sản xuất đã tạm thời lạc quan rằng sản lượng sẽ tăng trong năm tới. Tâm lý tích cực này đã xuất hiện sau triển vọng tiêu cực của tháng trước. Tuy nhiên, tâm lý kinh doanh vẫn ở mức thấp thứ 2 với những lo ngại rằng ảnh hưởng của đại dịch sẽ còn kéo dài.

Tín hiệu phục hồi

Theo Tổng cục Thống kê, trước tình hình dịch Covid-19 cơ bản được kiểm soát, hoạt động sản xuất công nghiệp đã có tín hiệu tích cực khi chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tháng 5 đạt mức tăng 11,2% so với tháng trước, mặc dù vẫn giảm 3,1% so với cùng kỳ năm 2019. Tính chung 5 tháng, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 1%, là mức tăng thấp nhất nhiều năm qua.

Dịch Covid-19 diễn biến phức tạp trên thế giới dẫn đến chuỗi cung ứng nguyên liệu sản xuất đầu vào bị gián đoạn, từ đó gây ảnh hưởng nặng nề đến sản xuất công nghiệp.

Một số ngành công nghiệp có chỉ số sản xuất 5 tháng tăng khá so với cùng kỳ năm trước là sản xuất thuốc, hóa dược và dược liệu tăng 25,9% và sản xuất than cốc, sản phẩm dầu mỏ tinh chế tăng 12,9%.

Số lao động đang làm việc trong các doanh nghiệp công nghiệp tại thời điểm 1-5 tăng 0,9% so với cùng thời điểm tháng trước và giảm 1,7% so với cùng thời điểm năm trước (cùng kỳ năm 2019 tăng 2,2%), trong đó lao động khu vực doanh nghiệp Nhà nước giảm 1,9%; doanh nghiệp ngoài Nhà nước giảm 2,5%; doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài giảm 1,3%.

Sau khi các biện pháp giãn cách xã hội được nới lỏng, đăng ký doanh nghiệp trong tháng 5 có sự khởi sắc, cả nước có 10,7 ngàn doanh nghiệp thành lập mới, tăng 36,1% so với tháng 4. Tính chung 5 tháng đầu năm, cả nước có 48,3 ngàn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, giảm 10,5% so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động tăng 10,5%; số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động chờ làm thủ tục giải thể giảm 14,5% và số doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể giảm 4,8%.

Theo đánh giá của Ngân hàng HSBC, cũng giống như nhiều nền kinh tế ở châu Á, Việt Nam hiện đang phải đối mặt với nhiều rủi ro từ bên ngoài như đại dịch Covid-19 và căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, cùng những lo ngại liên quan đến xu hướng toàn cầu hóa đảo ngược – một mối lo ngại rõ ràng đối với nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại như Việt Nam.

Nhưng tin tốt cho Việt Nam là những rủi ro bên ngoài này trên thực tế đã khiến Việt Nam trở thành một điểm đến hấp dẫn hơn so với nhiều thị trường khác. Nói một cách đơn giản, những cơn gió ngược chiều đã trở thành cơn gió thuận chiều, giúp đẩy nhanh sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng đến Việt Nam.

“Mặc dù có các vấn đề như thiếu đất và lao động và các nhà cung cấp nội địa, chúng tôi nghĩ rằng Việt Nam đang có thêm sức mạnh khi tăng cường đầu tư vào cơ sở sản xuất. Thị phần xuất khẩu của Việt Nam trên bản đồ thế giới đã tăng lên nhanh chóng và, như chúng ta đã tranh luận trong một thời gian, điều này không chỉ vì căng thẳng thương mại Mỹ-Trung. Vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng châu Á đã tăng lên trong nhiều năm và được thiết lập để mở rộng hơn nữa.

Trong khi các thị trường khác đang vật lộn với Covid-19, Việt Nam đã nhanh chóng trở lại và sẵn sàng mạnh mẽ hơn khi các công ty tự đánh giá lại và đa dạng hóa chuỗi cung ứng của mình”, HSBC viết trong một báo cáo mới phát hành.

Vốn đầu tư vào lĩnh vực sản xuất tăng mạnh trong năm 2019. Vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào sản xuất tăng 48,1% so với cùng kỳ và tổng vốn đầu tư nước ngoài đã đăng ký tăng 7,2% so với cùng kỳ lên 38 tỉ đô la. Trong khi đó, đến cuối tháng 4, vốn đầu tư nước ngoài đã đăng ký giảm 15,5% so với cùng kỳ do Covid-19. Nhưng dòng vốn này sẽ hồi phục trong suốt phần còn lại của năm nhờ vào một số lý do tích cực.

Chẳng hạn như một trong những dấu hiệu cơ bản của các công ty chuyển đến Việt Nam là giá đất công nghiệp tăng trong quí đầu năm. Theo báo cáo của JLL, giá đất công nghiệp đã tăng 12% so với cùng kỳ và giá tăng nhanh hơn ở khu vực phía nam (12,2%) so với miền bắc (6,5%).

Ngoài ra, sản xuất một mặt hàng tại Việt Nam có giá trung bình chỉ bằng 73,9% so với Nhật Bản. Trên toàn khu vực, chỉ có Philippines, Campuchia, Sri Lanka và Bangladesh có mức giá thành sản xuất thấp hơn những những thị trường này thường tạo ra những sản phẩm kém tinh xảo hơn Việt Nam.