Được xem là một trong những tỉnh giữ vai trò quan trọng đối với sự phát triển của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, Tây Ninh là tỉnh đầu mối và là cửa ngõ giao thông về đường bộ quan trọng phía tây nam Việt Nam; có vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng của quốc gia; là đầu mối giao thương, trung chuyển hàng hóa và dịch vụ-thương mại-du lịch của các nước tiểu vùng sông Mêkông vì có vị trí địa lý nằm trong trục không gian phát triển chính của vùng: trục dọc có tuyến cao tốc đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14-tuyến N2) đi qua, trục ngang có tuyến đường Xuyên Á (thành phố Hồ Chí Minh –cửa khẩu Mộc Bài) và quốc lộ 22 B (Gò Dầu-cửa khẩu Xa Mát).
Cách TP. HCM 99km về phía tây bắc theo quốc lộ 22 và cách thủ đô Hà Nội 1.809km theo quốc lộ số 1, Tây Ninh nằm ở vị trí cầu nối giữa TP. TP. HCM và thủ đô Phnôm Pênh (Vương quốc Campuchia); phía tây và tây bắc giáp vương quốc Campuchia, phía đông giáp tỉnh Bình Dương và Bình Phước, phía nam giáp TP. HCM và tỉnh Long An; có sự chuyển tiếp giữa vùng núi và cao nguyên Trung bộ xuống đồng bằng sông Cửu Long; với diện tích tự nhiên 4.029,6km², dân số khoảng 1.066.402 người (năm 2009), mật độ dân số là 264 người/km², dân cư tập trung nhiều ở thị xã Tây Ninh (trung tâm kinh tế-chính trị-văn hóa của tỉnh) cùng 3 huyện phía Nam (Hòa Thành, Gò Dầu, Trảng Bàng) và thưa dần ở 5 huyện còn lại là Dương Minh Châu, Tân Biên, Tân Châu, Bến Cầu, Châu Thành.
Tiềm năng và lợi thế quan trọng
Tây Ninh được thiên nhiên ưu đãi nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú như: núi Bà Đen cao 986m, là ngọn núi cao nhất vùng Đông Nam Bộ, đây là địa điểm du lịch nổi tiếng, có nhiều đặc sản về ẩm thực; các nhóm đất chính như đất xám có diện tích 338.833ha, chiếm khoảng 84,13% diện tích tự nhiên của toàn Tỉnh, địa hình bằng phẳng thuận tiện cho việc cơ giới hóa trong sản xuất nông nghiệp, phù hợp để trồng các loại cây công nghiệp ngắn ngày và dài ngày. Khí hậu Tây Ninh tương đối ôn hòa, chia làm 2 mùa rõ rệt: mùa mưa (từ tháng 5 – tháng 11) và mùa khô (từ tháng 12 năm trước đến tháng 4 năm sau); chế độ bức xạ dồi dào, nhiệt độ cao và ổn định; đồng thời do nằm sâu trong lục địa nên ít chịu ảnh hưởng của bão và những yếu tố bất lợi khác; lượng ánh sáng quanh năm dồi dào, mỗi ngày trung bình có đến 6 giờ nắng, nhiệt độ trung bình năm là 27,4°C; lượng mưa trung bình hàng năm từ 1800 – 2200mm, độ ẩm trung bình trong năm vào khoảng 70 - 80%.
Bên cạnh đó, Tây Ninh còn có nguồn tài nguyên nước dồi dào gồm có nguồn nước mặt và nguồn nước ngầm.
- Nguồn nước mặt: chủ yếu dựa vào hệ thống kênh rạch trên địa bàn toàn Tỉnh, với chiều dài của toàn bộ hệ thống 617km, trung bình 0,11km/km² và chủ yếu dựa vào 2 sông lớn là sông Sài Gòn và sông Vàm Cỏ Đông (chiều dài 220km, trong đó có 151km chảy trong địa phận Tây Ninh); hồ Dầu Tiếng với dung tích 1,45 tỷ m³ và 1.053 tuyến kênh có tổng chiều dài 1.000km đã phát huy hiệu quả trong cân bằng sinh thái, phục vụ tưới tiêu trong nông nghiệp, cung cấp nước cho nuôi trồng thủy sản, sinh hoạt tiêu dùng và cho sản xuất công nghiệp; hệ thống suối, kênh, rạch đã tạo ra một mạng lưới thủy văn phân bố tương đối đồng đều trên địa bàn, đạt 0,314 km/km² và 3.500ha đầm lầy nằm rải rác ở các vùng trũng ven sông Vàm Cỏ Đông; đồng thời với tổng diện tích ao, hồ lớn có khả năng khai thác, nuôi trồng thủy sản khoảng 1.680ha, trong đó đã sử dụng nuôi trồng thủy sản khoảng 490ha.
- Nguồn nước ngầm: Khá phong phú, phân bố rộng khắp trên địa bàn Tỉnh, với tổng lưu lượng nước ngầm có thể khai thác được 50-100 ngàn m³/giờ. Vào mùa khô, vẫn có thể khai thác nước ngầm, đảm bảo chất lượng cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp, công nghiệp.
Về khoáng sản của Tây Ninh, chủ yếu thuộc nhóm khoáng sản phi kim loại như: than bùn (có trữ lượng 16 triệu tấn, phân bố rải rác dọc theo sông Vàm Cỏ Đông, chất lượng rất tốt, dùng để chế biến phân vi sinh phục vụ sản xuất nông nghiệp để cải tạo đất), đá vôi (trữ lượng khoảng 100 triệu tấn), cuội, sỏi, cát (trữ lượng khoảng 10 triệu m³), đất sét (dùng để sản xuất gạch ngói có trữ lượng khoảng 16 triệu m³, được phân bố ở nhiều nơi trong Tỉnh) và đá xây dựng (đá laterit có trữ lượng khoảng 4 triệu m 3 và đá xây dựng các loại có trữ lượng vào khoảng 1.300-1.400 triệu m³, phân bố chủ yếu ở núi Phụng, núi Bà huyện Hòa Thành).
Rừng Tây Ninh phần lớn là rừng thứ sinh do bị tàn phá trong chiến tranh trước đây, đại bộ phận rừng thuộc dạng rừng thưa khô, rừng hỗn giao tre nứa và cây gỗ. Diện tích rừng còn khoảng 40.025ha (kiểm kê rừng năm 1990). Theo qui hoạch tổng quan lâm nghiệp, rừng và đất để trồng rừng khoảng 70.000 ha/diện tích tự nhiên của toàn Tỉnh.
Về tài nguyên nhân văn: Tây Ninh được khai phá từ giữa thế kỷ XVII do luồng dân cư từ phía Bắc vào. Đến đầu thế kỷ XIX (1837- Minh Mạng thứ 18), phủ Tây Ninh được thành lập với 2 huyện: Tân Ninh và Quang Hóa. Hiện nay, trên đất Tây Ninh có 26 dân tộc anh em sinh sống. Mỗi dân tộc tuy có những phong tục, tập quán sinh hoạt khác nhau nhưng đều có truyền thống chung là sống đoàn kết với cộng đồng, lao động cần cù, chiến đấu chống địch họa, thiên tai dũng cảm, tất cả đã tạo nên cho Tây Ninh một nền văn hóa đa dạng, phong phú và đầy bản sắc.
Về tôn giáo, ở Tây Ninh có đạo Phật, đạo Cao Đài, đạo Công giáo, đạo Tin Lành, đạo Hồi và một số tôn giáo khác...
Về phương diện lịch sử, Tây Ninh là địa phương giàu truyền thống cách mạng yêu nước, là thủ đô của Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, là nơi đứng chân của các lực lượng vũ trang miền. Ngoài các di tích Trung ương cục miền Nam, ở Tây Ninh còn nhiều di tích lịch sử khác gắn liền với cuộc kháng chiến giải phóng miền Nam như di tích căn cứ Bời Lời, chiến khu Dương Minh Châu, địa đạo An Thới và nhiều di tích khác.
(nguồn www.nhipcauviet.com.vn)